اصلاحات تارنمای تحلیلی، خبری و اجتماعی
۱. مطابق قانون اساسی، مجلس نمايندگان متشکل از حداکثر دوصدوپنجاه عضو است. به همين ملاحظه, در قانون انتخابات در آغاز, تعداد اعضاي آن ۲۴۹ تن درنظر گرفته شده بود اما به خاطر تامين نمايندگی از هم‌وطنان سيک و هندو, تعداد اعضاي آن مجلس به ۲۵۰ تن افزايش يافت. در نتيجه, به موجب قانون انتخابات, ده کرسي براي کوچي‌ها, يک کرسي براي هندوها و سيک‌ها و ۲۳۹ کرسي ديگر به تناسب نفوس براي تمام ولايات, اختصاص يافته است.
۲. مطابق قانون اساسی، اعضای شوراهای محلی(ولايتی, ولسوالی و قريه) و نيز اعضای مجالس شهرداری هم بايد با رأی مستقيم، سری و همگانی مردم انتخاب شوند. در نتيجه، در شرايط کنونی و با فرض برگزاری تمام انواع انتخابات, شاهد شکل‌گيری حوزه‌های انتخاباتی به اين قرار خواهيم بود:
۱) ولايت؛ حوزه انتخابيه در انتخابات پارلمانی و شورای ولايتی, ۲) ولسوالی؛ حوزه انتخابيه در انتخابات شوراهای ولسوالی, ۳) قريه؛ حوزه انتخابيه در انتخابات شوراهای قريه و ۴) ناحيه شهری؛ حوزه انتخابيه در انتخابات مجالس شهرداری.
۳. مطابق طرح جديد, در انتخابات پارلمانی تمام کشور به ۲۵۰ حوزه انتخابيه تقسيم می‌گردد. اين طرح دارای مزايا و مشکلاتی است که فهرست‌وار به آن‌ها اشاره می‌گردد:
الف. مزايای طرح:
۱. کاهش هزينه تبليغات انتخاباتی.
۲. تحقق واقعی و عينی اصل نمايندگی.
۳. شمارش آسان آرا و جلوگيری از تقلب و تخلف.
۴. انطباق با واقعيت و تامين نمايندگی از تمام اقليت‌های متمرکز و گروه‌های موجود در جامعه.
۵. زمينه‌سازی برای ورود و تقويت احزاب سياسی در انتخابات.
۶. رعايت اصل برابری و اعتبار يکسان آرای تمام شهروندان.
۷. ايجاد سهولت فراوان برای رأی دهنده.
۸. تامين و تحکيم ارتباط ميان مردم و نماينده منتخب.
۹. هم‌خوانی و تناسب با سيستم رأی‌گيری موجود (SNTV)
۱۰. زمينه‌سازی برای اسکان کوچي‌ها و رفع سوءتفاهم موجود مبنی بر تخصيص امتيازگونه ده کرسی برای آن‌ها؛ در شرايط موجود، تمام کشور براي کوچي‌ها به هفت زون تقسيم, و در هر زون, يک کرسي مردانه و جمعا سه کرسي زنانه پيش‌بيني شده است.
ب. مشکلات طرح:
۱. تنها انتخابات پارلمانی را پوشش می‌دهد و برای انتخابات شوراهای محلی(ولایتی٬ ولسوالی و قريه) و انتخابات مجالس شهرداری, پاسخگو نيست.
۲. نمايندگی حداقل دو زن را از هر ولايت, تامين نمي‌کند.
۳. نمايندگی هم‌وطنان سيک و هندو را تامين نمی‌کند.
۴. در برخی مناطق, به دليل تنوع قومی و زبانی و مشکلات اجتماعی, بحران ساز گرديده زمينه تعميق شکاف‌های اجتماعی و سوءاستفاده برای افراد فرصت طلب و قوم‌گرا فراهم می‌گردد.
۵. به دليل عدم سرشماری دقيق, تشخيص تعداد جمعيت مناطق, بسيار دشوار و زمان‌بر است.
در نتيجه، طرح جديد برای برگزاری انتخابات پارلمانی بر مبنای تک‌گزينی/ تک‌کرسی, دارای محاسن و مزايای قابل توجه است که موجب ترجيح آن بر روش موجود است اما مشکلاتی را نيز به همراه دارد که در حد توان و امکان بايد برای رفع و حل آن مشکلات, راهی جست‌وجو گردد. باور نگارنده آن است که اغلب اين مشکلات قابل رفع می‌باشند.
دكتور محمدى
